Etapy przygotowania
do małżeństwa i do życia w rodzinie
W przygotowaniu do małżeństwa wyróżnia się trzy etapy
- przygotowanie dalsze,
- przygotowanie bliższe,
- przygotowanie bezpośrednie.
1. Przygotowanie dalsze.
Polega ono na zdobywaniu odpowiedniej wiedzy i na osiąganiu stosownych cnót związanych z życiem rodzinnym. Proces ten należy rozpoczynać już w dzieciństwie, a kontynuować na wszystkich etapach szkolnych i katechetycznych. Chodzi w nim głównie o:
- budowanie własnego charakteru,
- szacunek dla każdej zdrowej wartości ludzkiej,
- umiejętność współżycia z innymi,
- zrozumienie i rozpoznanie swojego powołania,
- szacunek dla czystości,
- odpowiednią postawę wobec własnej rodziny i instytucji małżeństwa.
1.1 Przygotowanie w rodzinie.
Trzeba podkreślić niezastąpioną rolę wychowawczą rodzinnego domu, w którym nie tylko się mówi o wychowaniu do pewnych wartości, ale świadczy się o nich własnym życiem. Codzienna wspólna modlitwa z dziećmi, coniedzielne uczestniczenie razem z nimi w Mszy św., połączone z przystępowaniem rodziców i starszych dzieci do Komunii św., regularne korzystanie z sakramentu Pojednania, własny udział w budowaniu wspólnego dobra w otoczeniu, wzajemny szacunek i miłość rodziców to najskuteczniejsze przygotowanie dzieci do przyszłych ról w dorosłym życiu.
1.2 Przygotowanie w szkole
Współczesne szkolnictwo tak w Polsce jak i n świecie zdaje się unikać zadań wychowawczych, poprzestając tylko na wykształceniu. Nie wolno się z tym zgodzić, gdyż szkoła ma nie tylko kształcić, ale i wychowywać. Jak to będzie robiła, w dużej mierze zależy od rodziców, których prawem i obowiązkiem jest interesować się i decydować o tym, kto i czego będzie uczył ich dzieci i do czego będzie ich wychowywał. Zwłaszcza ważny jest program wychowania do życia w rodzinie, w którym niejednokrotnie znajdujemy elementy antychrześcijańskie i antyrodzinne, gdy główny nacisk kładzie się na zapoznanie dzieci i młodzieży z antykoncepcją, nauczenie jej i przyzwyczajenie do korzystania z niej. Łączy się to raczej z rozbudzaniem aktywności nastolatków w tej dziedzinie, a nie z wychowaniem. Wiele na ten temat mogą powiedzieć statystyki opracowane w krajach, które już od dawna prowadzą tego typu „edukację”. Naprawa szkód jest bardzo trudna, a często wręcz niemożliwa, co powoduje że do małżeństwa wchodzą osoby niezdolne do „czystej, odpowiedzialnej, wiernej i płodnej miłości”.
1.3 Przygotowanie przez katechezę
Program katechizacji w poszczególnych klasach obejmuje naukę wiary i jej rozwój, poznanie zasad chrześcijaństwa i uczenie życia nimi, pokazywanie Boga i wprowadzenie w kontakt z Nim w Kościele, szacunku do siebie i do innych ludzi, miłości rodziców, Kościoła, Ojczyzny, poszanowania czystości własnej i cudzej, małżeństwa opartego na sakramencie, życiu chrztem, wierności słowu danemu sobie, innemu człowiekowi i Bogu, a także odpowiedzialności przed Ojcem i Sędzią wszystkich ludzi. Wszystkie te prawdy poznane, zrozumiane, przyjęte i wprowadzone w życie są niezastąpionym fundamentem chrześcijańskiego małżeństwa i rodziny.
1.4 Przygotowanie w grupach rówieśniczych
Badania wskazują na duży wpływ rówieśników traktowanych jako autorytety. Stąd do dorosłych należy troska o istnienie odpowiednich grup rówieśniczych w szkole, parafii, na osiedlu. Jeśli nie ma takich grup formalnych lub ich oddziaływanie jest słabe, to pojawiają się grupy nieformalne oraz istnieje zagrożenie działalnością sekt.
1.5 Przygotowanie przez media
Codzienny wielogodzinny kontakt z mediami sprawia, że utrwalają one w człowieku pewne nawyki w myśleniu i w ogromnym stopniu wpływają na naszą wizję otaczającego nas świata. Podają one pewne wzorce zachowań, które przyjmowane bezkrytycznie mogą niszczyć relacje międzyludzkie, a co za tym idzie małżeństwo i rodzinę. Czasem można nawet odkryć w nich elementy manipulacji odbiorcą.
2. Przygotowanie bliższe.
Dotyczy ono młodzieży ponadgimnazjalnej i ma być dla niej rodzajem katechumenatu przed zawarciem małżeństwa. Jego zadaniem jest:
- pogłębić naukę o małżeństwie i rodzinie,
- uwrażliwić na fałszywe teorie w tych dziedzinach,
- przysposobić do międzyosobowego życia w małżeństwie i rodzinie,
- pogłębić życie wspólnotowo-liturgiczne.
Przygotowanie to powinno łączyć trzy zasadnicze elementy: wspólnotowo-liturgiczny, konferencyjny i dialogowy.
Stanowi ono bardziej specyficzne przygotowanie do tego, aby sakrament małżeństwa był sprawowany i przeżywany w należytym usposobieniu moralnym i duchowym. Religijna formacja młodych ludzi ma być uzupełniona przygotowaniem do życia we dwoje, a w dalszej perspektywie do stworzenia rodzinnej wspólnoty. Przygotowanie to ukazuje małżeństwo jako relację międzyosobową mężczyzny i kobiety, związek, który powinien być stale rozwijany. Pogłębia problemy płciowości małżeńskiej i odpowiedzialnego rodzicielstwa. Jest ono ukierunkowane na sam związek małżeński i ma na celu przysposobienie do założenia nowej rodziny. Przygotowanie do życia we dwoje musi być nauką rozwijania i umacniania więzi z drugim człowiekiem; powinno uczyć rozwiązywania sytuacji trudnych i często bolesnych, ale też towarzyszenia duchowego drugiej osobie, z którą pragnie się związać na przyszłość. Rozwój relacji międzyosobowej ma prowadzić do wspólnoty, w której rodzą się dzieci, ale też do podjęcia działalności i współpracy z innymi. Musi być uświadomieniem, że sakrament jest początkiem nowego życia, pomocą, a jednocześnie krokiem w wierze i miłości.
3. Przygotowanie bezpośrednie.
Przygotowanie to obejmuje:
- spotkanie z duszpasterzem w kancelarii parafialnej przynajmniej na trzy miesiące przed planowanym ślubem, ustalenie terminu katechez przedślubnych, spotkań w poradni rodzinnej, udziału w dniu skupienia i rozmowy sprawdzającej wiedzę narzeczonych dotyczącą problematyki małżeństwa i rodziny;
- trzy katechezy przedślubne: teologia małżeństwa, etyka życia małżeńskiego i liturgia sakramentu małżeństwa;
- spotkania w Poradni Życia Rodzinnego, – co najmniej trzy;
- spowiedź przedślubna;
- rozmowa dotycząca wiedzy religijnej narzeczonych.
3.1 Zaręczyny.
W celu lepszego przygotowania do małżeństwa, umożliwienia bliższego poznania się rodzin narzeczonych Episkopat zaleca powrót do idei zaręczyn – zalecane pół roku przed ślubem. Obrzęd ten celebrowany w gronie rodzinnym podkreśla wartość „domowego Kościoła” oraz rolę rodziców i członków rodziny w powstawaniu nowej rodziny.
3.2 Spotkanie narzeczonych z duszpasterzem w kancelarii
Powinno mieć ono miejsce na trzy miesiące przed planowanym ślubem. Podczas tego spotkania duszpasterz zorientuje się, jakie jest zaangażowania religijne narzeczonych, na ile uczestniczą w życiu Kościoła i jakie jest ich przygotowanie do małżeństwa, aby ustalić dalsze etapy przygotowania.
3.3 Katechezy przedślubne
- teologia małżeństwa: sakramenty chrztu i bierzmowania jako podstawa życia chrześcijańskiego oraz sakrament małżeństwa jako niezbywalny fundament małżeństwa i rodziny; rola powrotów po błędach na drogę prawdy i miłości przez sakrament Pokuty; szczególna rola tego sakramentu przed zawarciem małżeństwa; rola modlitwy małżeńskiej i rodzinnej; udział w grupach pogłębionej formacji itp.
- Etyka życia małżeńskiego: odpowiedzialność za uświęcenie małżonka; powołanie do przekazywania życia; niedopuszczalność i szkodliwość antykoncepcji i środków wczesnoporonnych; naturalne metody rozpoznawania płodności w służbie zdrowia, jedności i wolności małżonków; rola poradnictwa rodzinnego; niedopuszczalność sztucznych poczęć i zabijania poczętego dziecka; syndrom poaborcyjny.
- Liturgia sakramentu małżeństwa: sakrament znakiem; przymierze małżeńskie a Przymierze Chrystusa z Kościołem; sakrament małżeństwa i Eucharystii; znaczenie poszczególnych elementów przysięgi małżeńskiej; części ceremonii: czytania, homilia, ślubowanie, poświęcenie i nałożenie obrączek, Komunia św., błogosławieństwo, znak pokoju – pierwszy w małżeństwie.
3.4 Spotkanie w Parafialnej Poradni Życia Rodzinnego
Trzy spotkania, które należy przeprowadzić w poradni mają dotyczyć odpowiedzialności za wzajemną miłość i przekazywanie życia, szkodliwości i niedopuszczalności antykoncepcji, środków poronnych i sztucznego zapłodnienia oraz znaczenia metody naturalnego rozpoznawania płodności. Nie wystarczy sama informacja – trzeba się ich nauczyć – prowadzić obserwacje i właściwie interpretować dane.
3.5 Spowiedź przedślubna
Powinna pomóc penitentowi w uporządkowaniu jego życia wewnętrznego i czasem może być potrzebna jako spowiedź z całego dotychczasowego życia.
3.6 Rozmowa z narzeczonymi na temat ich wiedzy religijnej
ks. Krzysztof Szudok
04.09.2004 r.